Oelermolen (Oldemeule / Oelemeulle)

De oudste vermelding over deze watermolen is uit het leenregister van Otto van Bentheim (1346-1364). Erve Ole Mole wordt op 25 mei 1334 beleend op Evert van Bevervoorde door Simon, Graaf van Bentheim. Niet alleen de molen wordt beleend maar ook het Nijehuys, oftewel een een klein kasteel dat oostelijk van de huidige molen heeft gestaan.

Daarna vinden we in de leenregisters namen van bijvoorbeeld de volgende adelijke families:

• Van Langen (1440)
• Van Bevervoorde (1644-1828)
• Von Münchhausen (1767)
• Salomonson (1805)

Veel gedoe

Huis en molen zijn door de eeuwen heen onafscheidelijk geweest. Vanaf de 16 eeuw lezen we ook apart of de watermolen en haar molenaars diverse verhalen. Bijvoorbeeld over Robert molenaar ‘ter oelder molen’. Hij zou een buitenechtelijk kind hebben verwekt die hij niet kennen wilde. Daar is zelfs een rechtzaak over aangespannen door de moeder. Ook is er wel eens waterschade geclaimd door stroomopwaarts wonenden omdat de molenaar het water te lang en te hoog gestuwd had om de molen kracht te geven.

Franse revolutie

In 1690 is een gevelsteen geplaatst ter ere van de herbouw van de molen. ‘Uit de gront uernuit door’ en dan de namen van de adelijken die dit geregeld hadden. Uit de grond vernieuwd. Er is wel ouder materiaal gebruikt bij de herbouw. Dat is te zien aan een balk die binnen in de molen gebruikt is en waar het jaartal 1668 in staat. En, in de Franse revolutie zijn de wapens van de adelijke families van de gevelsteen gehakt. Jammer, maar wel een mooi verhaal.

Twee molens en verval

De molen bestond uit twee molens. Eén ter linkerzijde van de molenbeek en één ter rechterzijde. De noordelijke molen bestaat nog. Dat is de graanmolen. De zuidelijke molen is verdwenen. Dat was een oliemolen. Er is nog een foto waar beiden op staan uit 1883.

In 1880 is de molen in bezit gekomen van Twickel en toen is de oliemolen in verval geraakt. Twickel had immers al een molen, de Noordmolen, ook onderdeel van deze fietsroute. Uit een verkoopadvertentie van notaris Staring uit 1858 hebben we nog een mooie beschrijving van het gebouwencomplex.

Sinds 1976 draait de Oelermolen weer

De korenmolen heeft nog tot in de tweede wereldoorlog gewerkt. In 1971 is de vervallen molen ‘om niet’ overgedragen aan de gemeente Hengelo. In 1972 is de molen grondig gerenoveerd door de gemeente Hengelo. Daarom staat hier nog steeds een goed werkende graanmolen met onderslagrad. Het water stroomt tegen de onderste schoepen aan waardoor het rad begint te draaien. Eerst het verval, dan de waterkracht. Bij laag water kan dit wel eens niet goed werken (dat weten wij als molenaars maar al te goed). Vroeger hebben ze daar wat op bedacht. Het is goed te zien dat lager in de molen nog een as heeft gezeten van een bovenslagrad. Hierdoor kon de molen destijds langer draaien. Het beschikbare water werd naar het rad geleid en viel net over het midden op de schoepen. Hierdoor ging dit rad dan ook draaien.

Sinds de nationale molendag in 1976 draait de molen weer en kan er ook echt graan gemalen worden. De openingstijden vindt je onder aan in het overzicht op de homepage.